Bijenhotels
Wil jij van jouw tuin een oase maken voor wilde bijen en andere bestuivende insecten? Dat kan! Zorg ten eerste voor een ruim aanbod van liefst streekeigen bloeiende inheemse planten. Op de website van Streektuinen is daarover zeer veel informatie beschikbaar, voor elk van de 25 ecologische streken van Nederland.
Daarnaast kun je bijen helpen met nestgelegenheid. De meeste wilde bijen maken hun nest in de grond. Je kunt deze wilde bijen helpen door een zandbij-bed te maken. Maar er zijn in Nederland ook tientallen soorten die in stengels of dood hout nestelen. Deze kun je helpen door zelf een bijenhotel te maken met boorgangen in onbewerkt hout of door bijvoorbeeld een flinke bundel rietstengels op te hangen. Of je kunt voor deze soorten een kant-en-klaar bijenhotel aanschaffen.
Een kwalitatief hoogwaardig bijenhotel kopen? Zie de collectie onderaan deze pagina.
Helaas zijn veel bijenhotels van slechte kwaliteit en soms zelfs netto schadelijk:
- Zo worden bijenhotels met kartonnen kokertjes verkocht. Die worden (helaas) wel bezocht door bijen, die er broedcellen in aanleggen. Maar de kartonnen kokers zijn vervolgens eerder een val dan een nest: het karton trekt vocht uit de broedcellen weg, waardoor de larven uitdrogen en sterven.
- Een ander probleem is dat boorgangen of stengels met kleine diameters vaak ontbreken. Die zijn voor veel soorten wilde bijen en solitaire wespen essentieel. (Er worden in sommige tuincentra zelfs bijenhotels verkocht met zeer dikke bamboestengels met diameters van 1,5 tot 2 centimeter. Daar kan hooguit een grote wolbij in overnachten, maar vrijwel geen enkele wilde bij een nest in maken.)
- Waar de diameters vaak te groot zijn, zijn de bamboestengels en boorgangen juist vaak weer te kort (of zijn de stengels aan de achterkant geopend). Hierdoor kunnen per gang maar weinig broedcellen worden aangebracht, is de verhouding mannelijke en vrouwelijke bijen ongunstig en profiteren vooral parasiterende soorten.
- Tot slot is een probleem ongeschikt materiaal met boorgaten. Sommig hout splintert snel, en beschadigt zo de kwetsbare vleugels van bijen.
Onze bijenhotels bevatten maar liefst drie kleine diameters, van 4 millimeter, 3 millimeter en zelfs 2 millimeter. Hiervan profiteert een groot deel van de wilde bijensoorten die in de natuur vaak in (riet)stengels nestelen of in de boorgangen van kevers in dood hout. Je kunt daarbij denken aan bijen als de ranonkelbij, de tronkenbij, de grote klokjesbij en talloze maskerbijen. De zeer kleine diameters zijn bovendien erg geschikt voor vele soorten piepkleine wespjes, die ook belangrijk zijn in ecosystemen.
Daarnaast hebben de boorgangen voldoende diepte en zijn ze glad afgewerkt in (duurzaam) beukenhout. Beukenhout vormt zelden splinters. Er kunnen gladde gangen in worden geboord, terwijl het toch een relatief harde houtsoort is.
Ook voldoende diepte van de boorgangen is belangrijk. In principe geldt: hoe dieper een boorgang, hoe meer broedcellen erin passen – en dus hoe groter de boost voor de aantallen bijen.
Maar er spelen nog twee andere belangrijke argumenten: diepe boorgangen zijn beter te beschermen tegen nestparasieten. Die prikken met een lange legboor door de afsluiting aan de buitenkant heen, om hun eigen eitjes af te zetten (of doen dit stiekem, voor de nestgang is afgesloten), ten koste van de hardwerkende stuifmeelverzamelaars. Bijenhotels met korte boorgangen worden uiteindelijk vaak een lopend buffet voor de parasitaire soorten.
Tot slot zijn de laatste broedcellen vaak voor mannelijke bijen, terwijl de diepere broedcellen voor vrouwelijke bijen zijn (die belangrijker zijn voor bestuiving en herstel van populaties). Bij te ondiepe boorgangen ontstaat er eigenlijk een tekort aan vrouwelijke bijen.
Streektuinen wil meehelpen aan een hogere standaard. We verkopen op onze website daarom wat wij zien als een van de beste bijenhotels op de markt, gemaakt door het Nederlandse Happy Beez op basis van uitgebreid onderzoek van bijenexpert Pieter van Breugel. Hieronder zie je de beschikbare modellen, met verdere toelichting.
HappyBeez heeft ervoor gekozen om te werken met verwisselbare cassettes, omdat de geschiktheid van bijenhotels voor veel soorten bijen en wespen vaak binnen enkele jaren afneemt, aangezien wilde bijen hun kamers zelden opruimen. Ze blijven vaak wel bewoond, omdat sommige soorten oude boorgangen wel recyclen (zoals rosse metselbijen en tronkenbijen), terwijl veel zeldzamere soorten dan afhaken. Zonder vervanging hebben deze soorten dus geen nestelplek meer. Bij HappyBeez bieden ze een slimme oplossing: verwisselbare houten cassettes. Zodra een cassette vol is of de soortenaantallen afnemen, vervangt u deze eenvoudig door een lege. De oude cassettes legt u in het voorjaar elders in de tuin, zodat een eventueel nog aanwezige nieuwe generatie bijen nog kan uitvliegen. De natuur kan daarna het verdere werk overnemen. Dit voorkomt afval en biedt een duurzame, natuurvriendelijke oplossing.
